Τα πρόσωπα της απιστίας

«Όταν, τον 19ο αιώνα, ανακαλύφθηκε ο ωκεανός του Ασυνείδητου, ο Φρόυντ, προσεγγίζοντας τη νήσο της Απώθησης, προαισθάνθηκε ότι μακριά, μέσα στην ομίχλη, σχηματίζονταν οι απόκρημνες ακτές του "Βράχου της βιολογίας". Οι νευροεπιστήμες όμως εκείνης της εποχής απαγόρευαν την πλεύση προς αυτά τα άγνωστα νερά. Σήμερα, χάρη στις τεχνικές της νευροαπεικόνισης και στα ηθολογικά δεδομένα, τα βάθη αυτά μπορούν να εξερευνηθούν. Ο ερευνητής ανακαλύπτει τότε ένα άλλο ασυνείδητο, βιολογικό αυτή τη φορά, που διαφέρει από το φροϋδικό και ταυτόχρονα συνδέεται με αυτό με έναν τρόπο συγκρουσιακό, όπως δυο άλογα που τραβούν το ίδιο άρμα προς αντίθετες κατευθύνσεις».

Βρισκόμαστε σε μια γκαλερί με πορτρέτα. Κάθε πορτρέτο είναι και ένα διαφορετικό πρόσωπο της επιθυμίας μας: η επιθυμία του Άλλου, η επιθυμία του τίποτα,  η ερωτική επιθυμία, η επιθυμία του θανάτου....Ο Massimo Recalcati διερευνά εδώ ένα θέμα-κλειδί της θεωρίας του Λακάν: την επιθυμία και τα αινίγματά της. Μια αποτελεσματική και κατανοητή εισαγωγή στη σκέψη του Λακάν από έναν διακεκριμένο ψυχαναλυτή  που έχει εντρυφήσει στη σκέψη του.

Ένα παιδί ατενίζει το πέλαγος. Είναι ο Τηλέμαχος, που ζητά δικαιοσύνη: δεν υπάρχει πλέον Νόμος στη γη του, μόνο η φαινομενικά ατελείωτη Νύχτα των Μνηστήρων... Ο Τηλέμαχος περιμένει τον πατέρα του, τον Οδυσσέα, για να επαναφέρει τη συμβολική τάξη στον ρημαγμένο οίκο του. Αντίθετα με τον Οιδίποδα, που πέφτει τυφλωμένος από ενοχή για την εγκληματική του επιθυμία, αντίθετα με τον Νάρκισσο, που θαμπώνεται από τη στείρα ομορφιά της εικόνας του, ο Τηλέμαχος ατενίζει το πέλαγος με μάτια ορθάνοιχτα αναζητώντας τον πατέρα, το Νόμο του πατέρα. Τα σημερινά παιδιά μοιάζουν στον Τηλέμαχο. Ψάχνουν με το βλέμμα αυτό (ν) που θα επιστρέψει από τη θάλασσα, αναζητούν το Νόμο που θα τους ανοίξει νέους ορίζοντες. Γιατί ο πατέρας, αν και δεν είναι ο κάτοχος του Νόμου, αν και δεν γνωρίζει το έσχατο νόημα της ζωής, καταδεικνύει ωστόσο μέσα από τη σαρκωμένη μαρτυρία της ύπαρξής του ότι είναι δυνατόν -είναι ακόμα δυνατόν- να νοηματοδοτήσει αυτό τον κόσμο, να μεταδώσει την επιθυμία, να μιλήσει για το μέλλον· να πει στον Τηλέμαχο ότι ακόμα δεν έχουν συμβεί τα πάντα, ότι ακόμα δεν τα έχουμε δει όλα. Να καταστήσει, εντέλει, το Παιδί αληθινό κληρονόμο, ικανό όχι μόνο να παραλάβει ένα νόημα για τον κόσμο, αλλά και να ανακαλύψει καινούρια νοήματα του κόσμου, καινούριους κόσμους νοήματος.