Ο ΦΑΚΙΝΕΛΛΙ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΑ

Ο Φακινέλλι δούλεψε με ομάδες· όχι όμως με ειρηνευτικές κατασκηνωματικές οργανώσεις του δάσους, όπου δυσπροσάρμοστοι έφηβοι καλούνται να ζήσουν μια σχετικά αδιαφοροποίητη ζωή μέσα σε αυτές τις ομάδες, τις μητρικές οντότητες, ικανοποιώντας με υποχρεωτική καλοσύνη την αρχετυπική νοσταλγία των θεραπευτών.

Απαισιόδοξο κάπως ήταν το συμπέρασμά του και από την εμπειρία του με τις πανεπιστημιακές ομάδες της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Όταν μια ομάδα φοιτητών του Πανεπιστημίου του Τρέντο τον κάλεσε, με την ιδιότητα του ψυχαναλυτή, να συμμετάσχει στις εργασίες της, ο Φακινέλλι γρήγορα διαπίστωσε πως μια ομάδα με διακηρυγμένο στόχο το άνοιγμα στο διαφορετικό μετασχηματίζεται προοδευτικά σε μια κλειστή ομάδα, που φροντίζει επιδέξια να αυτοκαθαίρεται μέσω μιας διαδικασίας ομοιογενοποίησης.

Δεν πίστεψε σε κάποια μυστικιστική δύναμη του Λαού. Ανήκε όμως στον κόσμο της Αριστεράς και της ασκούσε πάντα κριτική εκ των έσω· επίσης, παρά την έντονη δυσφορία που του προκαλούσε η SPI και την κριτική που της άσκησε, παρέμεινε ως το τέλος μέλος της. Αντιπαθούσε τον σκυθρωπό μαρξισμό του Μπερλίνγκουερ και έδειχνε τη συμπάθειά του προς την αναρχική-ελευθεριακή στάση του Παννέλλα.

 Αν και φαίνεται πως υπήρξε φιλικά διακείμενος, στη νεότητά του, προς το αντι-ψυχιατρικό κίνημα της δεκαετίας του ’70, δεν ενέδωσε στην ευκολία τού «αντι» κινήματος να καταγγέλλει την κάθε ψυχιατρική δομή ως μια Βαστίλλη. Έως ότου σταμάτησε να είναι «αντί». Η αλήθεια όμως είναι πως είχε την ανάγκη των πράξεων· αυτές τον έφερναν σε επαφή με το συλλογικό και του εξασφάλιζαν τα πειστήρια μιας, επιτέλους, αποδοτικής πράξης, μακριά κάπως από τη θαλπωρή ενός γραφείου με τις τόσες πολλές ανθρωπολογικές ασκήσεις επί χάρτου και τις άλλες τόσες κρίσιμες διερμηνείες.

Η μεταστοιχείωση μιας ομάδας ή μιας σχέσης από ανοιχτή σε κλειστή, που θα επαναλαμβάνει τελετουργικά και καθησυχαστικά τον εαυτό της, ξανά και ξανά –θέλεις επειδή γνωρίζει όλες τις απαντήσεις, θέλεις επειδή πιστεύει πως όλα τα προβλήματα έχουν λύσεις– ήταν το δράμα του Φακινέλλι. Για τον πρόσθετο, απλούστατο λόγο πως δεν τον διασκέδαζε το πράγμα πλέον. Αποστρεφόταν την κυκλική επανάληψη, αν και ο ίδιος είχε ολοστρόγγυλη εμφάνιση. Οι κλειστές «θεωρίες χρειάζονται στρατούς». Είχε ανάγκη τη συνάντηση με το άγνωστο και το διαφορετικό. Ο λόγος είναι πως το ευχαριστιόταν, διασκέδαζε από την επαφή με αυτά τα πράγματα, γι’ αυτό και του άρεσαν οι ερωτήσεις, σαν και αυτές που κάνουν τα παιδιά, με τις οποίες προσκαλούσε τον εαυτό του στη δοκιμή του καινούργιου. Αντιδρούσε επίσης σε μια ορισμένη ψυχαναλυτική θεώρηση του ασυνείδητου ως κάτι το αποκλειστικά σκοτεινό και απειλητικό, ως ένα παρελθόν που δεν σταματά να μας επαναλαμβάνει, και πίστευε πως αυτό συνιστά επίσης την ευκαιρία βίωσης εκστατικών εμπειριών μέσω των οποίων ανοιγόμαστε στο άγνωστο. Η έκφραση «άνοιγμα στο διαφορετικό» δεν σημαίνει, βέβαια, και πολλά πράγματα· απλώς ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και για τη φράση αυτή. Συγκαταλέγεται στη ρητορεία της εποχής. Συνιστά ένα προοδευτικό, στερεότυπο καθηκοντολόγιο· έναν εύκολο «πρακτικό λόγο», ένα πρόταγμα υποχρεωτικής ελευθερίας. Χρειάζεται να το διορθώσουμε και να πούμε πως του «άρεσε η διαφορά». Καλύτερα έτσι.