Υπάρχει “καλή” μητέρα;

γράφει η Πένυ Χρυσανθοπούλου, Παιδοψυχολόγος

Ο Massimo Recalcati, από τους πιο γνωστούς Λακανικούς, όχι μόνο στην ιταλική αλλά στην διεθνή επιστημονική κοινότητα, στο βιβλίο του «Τα χέρια της μητέρας» επιχειρεί, με άμεση ματιά, να εστιάσει στο μυστήριο της μητρότητας, χρησιμοποιώντας πλούσιο υλικό τόσο από την κλινική του εμπειρία όσο κι από προσωπικά του βιώματα και παραπομπές από κινηματογραφικές ταινίες και την λογοτεχνία. Ο συγγραφέας αναφέρεται σε δύο όψεις που μπορεί να πάρει η μητρική φιγούρα, τις φέρνει σε αντιπαράθεση και καθιστά σαφές ότι και οι δύο είναι αποκλίσεις εξίσου παθολογικές και καταχθόνιες. Από την μια μεριά, υπάρχει η «μητέρα-κροκόδειλος» και, από την άλλη μεριά, υπάρχει η «ναρκισσιστική μητέρα». Η μεν «μητέρα-κροκόδειλος» είναι προσκολλημένη στον μητρικό της ρόλο, τα ξέρει όλα, είναι αυταρχική και θυσιάζει την κριτική σκέψη του παιδιού της. Η δε «ναρκισσιστική μητέρα» είναι αυτή που δεν της αρέσουν οι δεσμεύσεις, δεν «φυλακίζει» το παιδί της αλλά το βιώνει ως βάρος ή εμπόδιο στην δική της ολοκλήρωση.

Από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας, αναφερόμενος στον Λακάν, τονίζει ότι:

«μόνο αν το βλέμμα της μητέρας δεν επικεντρώνεται στην ύπαρξη του παιδιού,

η μητρότητα μπορεί να ολοκληρώσει τη λειτουργία της» (σελ. 17).

Η μητέρα καλωσορίζει το παιδί με τον βλέμμα της και του δείχνει πόσο αγαπητό είναι. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το παιδί μαθαίνει να αναγνωρίζει την αγάπη της μητέρας του, η οποία έχει την ικανότητα να το οδηγήσει σταδιακά στην σταθεροποίηση της ταυτότητας του. Το βλέμμα της μητέρας και, γενικά το πρόσωπο της, λειτουργεί ως θετικός καθρέφτης του κόσμου μέσω του οποίου το παιδί θα αντιληφθεί τον ίδιο του τον εαυτό. Ωστόσο, ο Winnicott τονίζει ότι ένα διαταραγμένο μητρικό βλέμμα μπορεί να λειτουργήσει στο παιδί σαν καθρέφτης απλά για να το κοιτάζει μόνο, αλλά όχι για να κοιταχτεί.

Ένα ζεστό και γεμάτο αγάπη βλέμμα είναι η «ασπίδα» ενάντια στο άγχος.

Βέβαια, είναι απαραίτητο να έχουμε στο μυαλό μας ότι προκειμένου μια μητέρα να θεωρείται «καλή», οφείλει να επιθυμεί να παραμένει και γυναίκα ενώ, παράλληλα, δεν θα πρέπει να αναλώνεται ολοκληρωτικά και αποκλειστικά στην επιθυμία της να είναι μητέρα. Με άλλα λόγια, είναι πρωταρχικής σημασίας για μια μητέρα να μην παραμερίζει τις δικές της επιθυμίες επειδή έτσι μεταδίδει στο παιδί της το αίσθημα της ζωής, σε αντίθεση με μια μητέρα που είναι πάντα πρόθυμη και «εκτελεί» σωστά τα μητρικά της «καθήκοντα» και τίποτα περισσότερο.

Είναι σημαντικό τόσο για τη μητέρα όσο και για τον πατέρα να προσφέρουν στο παιδί τους

το καλύτερο δώρο:

την ελευθερία του!

Να το βοηθήσουν να είναι ανεξάρτητο και να μην το νιώθουν σαν «ιδιοκτησία» τους.

Άλλωστε, το παιδί είναι μια αμετάκλητη ετερότητα.

( εικόνα-pinterest)