Ανάλυση: Το αλάτι της ζωής

Ψάχνοντας στη βιβλιοθήκη μου να βρω κάποιο βιβλίο για να διαβάσω στις καλοκαιρινές διακοπές, από αυτά που περιμένουν υπομονετικά τη σειρά τους και αδικούνται στο ράφι, ανακάλυψα έναν μικρό θησαυρό.

Πρόκειται για «Το αλάτι της ζωής» της διακεκριμένης Γαλλίδας ανθρωπολόγου Françoise Héritier (Φρανσουάζ Εριτιέ) που απεβίωσε το 2017, στα 84 της χρόνια, αφήνοντας πίσω της σημαντικό έργο.

«Το αλάτι της ζωής» είναι ένα μικρό σε μέγεθος βιβλίο, 125 σελίδων, με μεγάλα νοήματα. Κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2012 από τις πάντα προσεγμένες και πρωτότυπες στις επιλογές τους εκδόσεις Κέλευθος, σε μετάφραση της Έφης Κορομηλά.

Όπως γράφει η ίδια η συγγραφέας, πρόκειται «για ένα ταπεινό ‘παιχνίδι’ πένας και φαντασίας» με αφορμή μια καρτ ποστάλ που έλαβε από έναν φίλο γιατρό που έκανε διακοπές στη Σκωτία.  Με την πρόθεση να απαντήσει στην καρτ ποστάλ υπενθυμίζοντας στον πολυάσχολο φίλο της την αναγκαιότητα της απόλαυσης της ομορφιάς της ζωής, αναρωτήθηκε ποια ήταν η ομορφιά στη δική της ζωή. Η μία σκέψη έφερε την άλλη και γεννήθηκε «σχεδόν αυτόματα», όπως σημειώνει, ένας ιδιότυπος κατάλογος σαν «ένας μακρύς ψιθυριστός μονόλογος», «ένα μωσαϊκό μικρών προσωπικών τίποτε».

Έτσι, αυθόρμητα, προέκυψαν αυτά τα υπέροχα κείμενα όπου η Héritier μοιράζεται με απλότητα και γενναιοδωρία στιγμιαία συναισθήματα, συγκινήσεις, αισθήσεις, όμορφα τοπία, ανθρώπους, όμορφες στιγμές, μικρές και μεγάλες απολαύσεις, μικρές και μεγάλες χαρές αλλά και βαθιές απογοητεύσεις από τις οποίες γεννήθηκε φως, συνθέτοντας μια μίξη ασήμαντων και σημαντικών γεγονότων, προσωπικών αναμνήσεων, πρώιμων και μεταγενέστερων.

«Το αλάτι της ζωής» από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα αποπνέει αισιοδοξία. Δικαίως (και καθόλου τυχαία) λοιπόν βραβεύτηκε το 2012 στη Γαλλία ως το πιο αισιόδοξο βιβλίο της χρονιάς.

Χωρίζεται σε δεκαοκτώ κεφάλαια, μικρότερα ή μεγαλύτερα, τα οποία έχουν ως τίτλο την ημερομηνία γραφής, με τρόπο που θυμίζει ημερολόγιο, και καλύπτουν το χρονικό διάστημα από τις 13 Αυγούστου ως τις 10 Οκτωβρίου 2011. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν διευκρινιστικές σημειώσεις για λέξεις και έννοιες που αναφέρονται στα κείμενα.

Αν και η συγγραφέας ανησυχεί συχνά αν ο αναγνώστης έχει «πλήξει θανάσιμα» και αναρωτιέται αν έχει ήδη παρατήσει την ανάγνωση στη μέση, η αλήθεια είναι ότι διαβάζοντας  «Το αλάτι της ζωής» αυτό που θέλει κανείς είναι να ρουφήξει το κείμενο λέξη προς λέξη, σελίδα σελίδα, χωρίς να χορταίνει τις όμορφες εικόνες και τη δροσερή ματιά της συγγραφέως.

«να κουρνιάζεις στον καναπέ»,  «να τριγυρνάς στους δρόμους χαζεύοντας βιτρίνες» , «να περπατάς ξυπόλυτος», «να αφουγκράζεσαι φωνές που φέρνει η θάλασσα» , «να τεντώνεσαι και να χασμουριέσαι», «να φαίνεσαι απόλυτα αφελής κάποιες φορές και να μη σε νοιάζει», «η εμπιστευτική κουβέντα με μια σιαμέζα γάτα ή με ένα σπάνιελ της Βρετάνης», «να ρίχνεις πλατιά βότσαλα στο νερό για να κάνουν γκελ».

Στα κείμενα της Héritier ο αναγνώστης μπορεί να βρει τον εαυτό του. Να σκεφτεί ποιες είναι οι δικές του φωτεινές και όμορφες στιγμές στη ζωή, να ταυτιστεί με τη συγγραφέα ή να ανασύρει τις δικές του αναμνήσεις. Εκείνες τις στιγμές που θεωρούμε συνηθισμένες και έχουμε την τάση να προσπερνάμε αδιάφορα, σκεπτόμενοι με βεβαιότητα ότι θα μπορέσουμε να τις ζήσουμε ξανά και ξανά μελλοντικά. Αν γυρίσουμε πίσω όμως, αν σταθούμε λίγο περισσότερο σε αυτές, θα διαπιστώσουμε ότι καμία δεν είναι εντελώς ίδια με μια άλλη. Και ότι αυτές οι μικρές στιγμές, αυτά τα μικρά «τίποτε», όπως τα χαρακτηρίζει η συγγραφέας μάς γεμίζουν ευτυχία, είναι το αλάτι που κάνει τη ζωή μας πιο εύγευστη και πιο απολαυστική.

Αφοπλιστικά αληθινό, γεμάτο αισθήσεις, ήχους, φώτα, συναισθήματα, γεύσεις και τρυφερές σχέσεις με ανθρώπους και ζώα, αυτό το μαγευτικό μικρό βιβλίο με έκανε να θυμηθώ όσα αγαπώ στη ζωή και όσα την κάνουν ανεπανάληπτη. Πόσες όμορφες στιγμές έχω ζήσει και πόσο ευγνώμων είμαι. Με έκανε να ανανεώσω τη δίψα μου για ζωή.

Αλήθεια, τι θα σας έλειπε περισσότερο αν ήταν να χαθεί για πάντα απ’ τη ζωή σας;

*Το κείμενο δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στο booksitting από την Αλεξία Καλογεροπούλου. Την ευχαριστούμε πολύ για την κριτική της στο βιβλίο.